Ananas jadalny to charakterystyczny owoc należący do rodziny bromeliowatych określany także ananasem właściwym lub czubatym. Przez nas konsumowane są tak zwane owocostany ananasa jadalnego. Owoc ananasa dojrzewa w okresie letnim, jednak obecnie przy zastosowaniu oprysków kwasem naftylooctowym reguluje się rozwój roślin tak by uzyskiwać plon przez cały rok. Największym producentem ananasów jest Brazylia, następnie Filipiny oraz Kostaryka. Duże ilości plonów zbierane są także w Tajlandii oraz Chinach.
Wartość odżywcza
100 gram jadalnej części ananasa ma 54 kcal, z czego około 14 gram stanowią węglowodany (wykorzystanie energii z węglowodanów to aż 94%). Woda stanowi nawet do 85g zawartości owocu. Białka w ananasie jest niewiele, bo 0,4 gram, natomiast tłuszcze stanowią 0,2 gramy (0,01g kwasu palmitynowego i stearynowego; 0,02g kwasu oleinowego; 0,04g kwasu linolenowego i 0,03 g kwasu α-linolenowego).
Zawartość błonnika w ananasie jest niewielka, bo wynosi jedynie 1,2%, ale sprawia to, że jest lekkostrawną przekąską, która szybko doda Ci energii.
Ananasy są źródłem witaminy C: według różnych źródeł jej wartość waha się od 15 do nawet 48 mg w 100g ananasa.
Ponadto w 100 gramach ananasa znajdziemy potas w ilości 22 mg; wapń – 17 mg; fosfor – 12 mg; magnez – 15 mg. Kwasu foliowego jest około 11 µg, a β-karotenu – 42 µg.
Ananas w świetle badań
Gdy ocenia się właściwości zdrowotne ananasa na pierwszym miejscu podkreśla się zawartość bromelainy w tym owocu. Bromelaina to nic innego jak mieszanina enzymów proteolitycznych, a jej dobroczynne właściwości zostały ocenione w wielu badaniach klinicznych. Głównym składnikiem bromelainy jest enzym nazywany glikoproteiną. Jednak za najbardziej aktywną frakcję uważa się proteinazę stanowiącą około 2% wszystkich białek. Bromelaina po wchłonięciu w jelitach pozostaje aktywna biologicznie nawet do 9 godzin, a jej najwyższe stężenie obserwowane jest godzinę po podaniu.
Jeśli chodzi o jej właściwości to przede wszystkim bromelaina wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz przeciwobrzękowe. Dodatkowo zauważono, że działa antyagregacyjnie na płytki krwi. Wykazuje też właściwości przeciwbakteryjne i immunomodulujące.
Stan zapalny od lat uznany jest za kluczowy czynnik w rozwoju chorób nowotworowych: od jego transformacji (przemiana zmiany niezłośliwej), proliferacji (proces namnażania) aż po angiogenezę (proces tworzenia się naczyń włosowatych) oraz przerzuty. W wielu badaniach klinicznych jednoznacznie stwierdzono, że zahamowanie przewlekłego stanu zapalnego zmniejsza częstość występowania nowotworów, ale także hamuje progresję choroby. Skoro bromelaina zmniejsza większość mediatorów stanu zapalnego, wykazuje rolę środka przeciwzapalnego doskonałego w prewencji chorób nowotworowych. Bromelaina hamuje angiogenezę, która jest niezbędna dla wzrostu guza i pojawienia się przerzutów. Oprócz blokowania angiogenezy, bromelaina wpływa także na cząsteczki adhezyjne zaangażowane w procesy wzrostu oraz przerzutowania guzów.
Autorzy wielu badań klinicznych zaobserwowali, że bromelaina między innymi zmniejsza rozmiar zawału oraz stopień apoptozy (naturalnej śmierci komórek). Zmniejsza uszkodzenie komórek śródbłonka w niedokrwieniu wątroby. Z powodzeniem była także stosowana jako enzym trawienny w leczeniu zaburzeń jelitowych i zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki. Liczne doniesienia kliniczne udokumentowały także jej wpływ na skrócenie czasu trwania objawów w przypadku zapalenia zatok.
W związku z powyższymi informacjami, bromelaina wykazuje wiele dobroczynnych właściwości dla naszego zdrowia i choć wymaga to dalszych badań klinicznych, warto sięgnąć dzięki niej po odrobinkę ananasa.
Ananas, a cukrzyca
Świeży ananas jest bogatym źródłem naturalnych cukrów prostych, przez co szybko i w znacznym stopniu podnosi poziom glukozy we krwi. Jego indeks glikemiczny jest stosunkowo wysoki i wynosi 59, jednak ładunek glikemiczny ok. 8. W związku z tym faktem, osoby chore na cukrzycę powinny spożywać go w ograniczonych ilościach. Z kolei ananasy suszone i te z puszki, które zawierają dodatkowo znaczne ilości cukru dodanego, powinny zostać całkowicie wyeliminowane z diety cukrzyka.
Alergia na ananasa
Podstawowym alergenem tego egzotycznego owocu jest wspomniana wcześniej bromelina czyli enzym proteolityczny. Według alergologów określany jako Ana c2. Dodatkowo ananas zawiera proteinazę cysteinową i profilinę.
Zagadnienie związane z alergią na bromelinę może dotyczyć osób zatrudnionych w zakładach pracy i traktowana jest jako choroba zawodowa. Wynika to z tego, że bromelina ma szczególne zastosowanie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Stosowana jest bowiem przy przetwórstwie mięsa czy warzeniu piwa.
Warto zwrócić uwagę na to, że profilina zawarta w ananasie może reagować krzyżowo z profiliną brzozy, będąc odpowiedzialną za reakcję krzyżową i wystąpienie objawów alergii u osób chorujących na alergiczny nieżyt nosa po spożyciu ananasa. Co więcej profilina ta jest również podobna do profiliny lateksu, co powoduje wystąpienie zespołu lateksowo-owocowego.
Reasumując, wszelkie reakcje nadwrażliwości na bromelainę przejawiają się głownie jako napad duszności (typu astmatycznego) po wdychaniu substancji, co ma miejsce najczęściej w miejscu zatrudnienia.
Jak jeść?
Ten jakże soczysty i aromatyczny owoc jest idealny do spożycia na surowo, ale także po przetworzeniu: na dżemy, kompoty czy soki. Dzięki naturalnej słodyczy idealnie sprawdzi się jako przekąska oraz wyśmienity składnik owocowych koktajli lub smoothie. Bez oporów możemy dodać go do sałatek czy lodów. Ananasy są uniwersalne i idealnie komponują się również z ostrymi przyprawami jak curry, papryka czerwona lub pieprz Cayenne. Sprawdzą się świetnie w daniach mięsnych, szczególnie kuchniach egzotycznych, na przykład w potrawie z duszonym kurczakiem w mleku kokosowym.
Podsumowując, ananas to słodki i soczysty owoc, który przeniesie nas w egzotyczne rejony nawet w zimowe popołudnie. Możemy go wykorzystać w wielu potrawach, co czyni go bardzo uniwersalnym. Aby wybrać w sklepie najlepszy ananas, zaufajmy naszemu węchowi – ten który najintensywniej pachnie będzie najlepszy. Zwróć też uwagę aby owoc nie był nigdzie obity ani miękki. Wybierz także ananas, który waży więcej – jego miąższ będzie zdecydowanie bardziej soczysty.
Piśmiennictwo:
Ukleja-Sokołowska N. i wsp.: Alergia na owoce egzotyczne, Alergia Astma Immunologia, 2014: 19 (1): 16-20
Pereira da Silva, W. i wsp.: Osmotic dehydration of pineapple (Ananas comosus) pieces in cubical shape described by diffusion models. LWT – Food Science and Technology, 2014: 55 (1), 1-8.
Zielonka-Brzezicka J. i wsp.: Evaluation of the antioxidant activity of pineapple (Ananas comosus). Pomeranian J Life Sci, 2018: 64(3): 132-138.
Vidhya Rathnavelu i wsp.: Potential role of bromelain in clinical and therapeutic applications. Biomed Rep, 2016: 5(3): 283–288.
Van Kampen V. i wsp.: Berufliche Allergien gegen Bromelain. Pneumologie, 2007; 61: 159-61.
Hanna Kunachowicz i wsp.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności, wyd. II zmienione, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017.
