Od wielu dekad do celów badawczych jak i diagnostycznych zaburzeń psychicznych stosuje się kryteria według dwóch klasyfikacji. Obowiązują „Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych” wydana przez Światową Organizację Zdrowia (ICD-10) oraz „Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder (DSM-V)” – podręcznik diagnostyki i klasyfikacji zaburzeń psychicznych, wydanie piąte, Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Aktualnie tj. od stycznia 2022 roku obowiązuje nowa wersja ICD czyli ICD 11.
Klasyfikacje zaburzeń psychicznych, oprócz wartości poznawczej, mają także ogromne znaczenie praktyczne. Jeśli są uznane przez większość zajmujących się tymi zaburzeniami profesjonalistów, zarówno sam system, jak i nazewnictwo, jakim się posługują, ułatwiają porozumiewanie się. Klasyfikacja stanowi też podstawę opracowywania zasad postępowania klinicznego określanych jako wskazówki lub standardy. W konsekwencji ułatwia specjalistom wybór najlepszego sposobu postępowania leczniczego. Nie bez znaczenia jest też pożytek, jaki klasyfikacja ma dla celów statystycznych – ta z kolei ułatwia planowanie organizacji opieki nad zdrowiem.
W klasyfikacji ICD-11 zaburzenia karmienia i odżywiania ujęto w jednej grupie, obejmującej kategorie diagnostyczne pojawiające się u dzieci, młodzieży oraz dorosłych, w której wyróżniono poszczególne jednostki chorobowe:
- Jadłowstręt psychiczny,
- Bulimia,
- Zaburzenie z napadami objadania się (Binge eating disorder),
- Zaburzenia polegające na unikaniu/ograniczaniu przyjmowania pokarmów (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder, AFRID),
- Pica,
- Zaburzenie ulewania i przeżuwania pokarmu (Rumination-regurgitation disorder).
Kolejna modyfikacja w ICD-11 względem wersji ICD10 dotyczy kryteriów diagnostycznych jadłowstrętu psychicznego oraz bulimii psychicznej. Wprowadzono kryterium minimalnego czasu trwania anoreksji psychicznej – cztery tygodnie. Zrezygnowano z kryterium dotyczącego braku menstruacji; Zmieniono także wymaganie diagnostyczne dotyczące niedowagi – aktualnie wartość wskaźnika BMI wskazującego na występowanie anoreksji jest równa lub niższa niż 18,5 kg/m2. Przypomnijmy, że w ICD-10 było to BMI poniżej 17,5 kg/m2 lub równe tej wartości. Z kolei kryterium związane z lękiem przed zwiększeniem masy ciała poszerzono do koncentracji na masie lub kształcie ciała, jedzeniu i odżywianiu oraz zwiększaniu wydatku energetycznego organizmu.
W aktualnej wersji ICD11 nie ma atypowego jadłowstrętu psychicznego, ani atypowej żarłoczności. Pomocne może być też wyodrębnienie nowej jednostki nozologicznej czyli zaburzenia z napadami objadania się (BED), które to z mojego doświadczenia stanowi pokaźną grupę pacjentów, głownie wśród osób otyłych.
Przy diagnozowaniu bulimii należy uwzględnić zmianę kryterium dotyczącego częstości występowania epizodów przejadania się wraz z zachowaniami kompensacyjnymi (wymioty, nadmierny ruch, środki przeczyszczające itp.).
Zgodnie z aktualnymi wytycznymi jest to co najmniej raz w tygodniu w ciągu ostatniego miesiąca. Natomiast w poprzedniej wersji klasyfikacji była mowa o epizodach przejadania się występujących co najmniej dwa razy w tygodniu w ciągu trzech miesięcy. Rozszerzone zostało kryterium dotyczące spożywania dużych ilości pokarmu w krótkim czasie. Zwrócono uwagę, że bulimia charakteryzuje się spożywaniem pokarmu w znacznie większych ilościach lub w inny sposób niż zwykle oraz niezdolnością do zaprzestania jedzenia lub ograniczenia jego rodzaju lub ilości. Podkreślono także, że w czasie epizodu przejadania się następuje subiektywna utrata kontroli nad jedzeniem.
PIŚMIENNICTWO
- https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http%3a%2f%2fid.who.int%2ficd%2fentity%2f263852475
- Janas-Kozik M., Rajewski A. Zaburzenia odżywiania. W: Gmitrowicz A., Janas-Ko-zik M. (red.). Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Warszawa: Medical Tribune; 2018.
